AI en architectuurfotografie
AI - Artificial Intelligence ofwel kunstmatige intelligentie - schudt de wereld op veel plekken door elkaar, alsof er nog niet genoeg gaande is -:(. Ook fotografie ondergaat de krachten van AI. Lerende machines genereren beelden, op basis van simpele commando’s, die niet van foto’s te onderscheiden zijn. Daarover gaat dit blog niet; je kunt natuurlijk een beeld van “een modern huis in de bossen” genereren, maar dan zijn we de grenzen van wat architectuurfotografie behelst wel gepasseerd. Wat betekent AI dan wél voor de dagelijkse praktijk van een architectuurfotograaf? Ik maak onderscheid tussen elementen van een foto verwijderen of ze juist toevoegen. Mijn conclusie is dat elementen verwijderen voor mij momenteel het belangrijkst is, AI is een zeer waardevolle toevoeging aan mijn workflow in post-productie. Elementen toevoegen is lastiger en mislukt ook nog erg vaak. Daarbij merk ik op dat ik gebruik heb gemaakt van Photoshop (beta).
Post-productie bij architectuurfoto’s
In veel gevallen is een foto de enige versie van het gebouw die mensen ooit zien. Als architectuurfotograaf wil ik daarom dat mijn foto’s een eerbetoon zijn aan de creatie van een architect of het gebouw (interieur of exterieur) dat een eigenaar mooi wil presenteren. Mijn missie: ik wil opdrachtgevers met mijn foto's helpen zich te onderscheiden. Dat doe ik met foto’s die de mooist mogelijke weergave zijn van het object.
Een gebouw wordt op zijn mooist voorgespiegeld, in het mooiste licht, op een manier waarop bijna niemand het ooit ziet. Dat is niet erg. Nog steeds is het gebouw wat het is. Soms neemt de fotograaf een clubje mensen mee om de ruimte in te vullen. Die zouden er op dat moment niet geweest zijn als hij ze niet had geplaceerd voor het maken van de foto. Vindt ook niemand een inbreuk op de werkelijkheid. Gebruik van een lange sluitertijd, waardoor mensen en wolken vervagen, soms in extremis zodat je water kunt omvormen tot een spiegel? Hier raak je in ieder geval de grens tussen louter weergeven wat er is en kunst, want niemand ziet een gebouw aan het water bij een sluitertijd van vijf minuten (-:). Meer foto's maken van bv een winkelstraat en later de mensen van verschillende foto's hergroeperen tot een mooie compositie? Kan ook nog wel. Lees hier meer over wat er vaak gebeurt met foto’s in post-productie.
AI en het het verwijderen van elementen
Ai, dan blijken er warmtepompen op het dak te staan die het strak geplande lijnenspel van de architect doorbreken. Of is er een grijze opbouw waarin de apparatuur is ondergebracht voor het gebouw. Die moeten eraf! Dat gaat al wat verder dan een gebouw in het mooiste licht fotograferen. Dit zijn wel een vragen die ik regelmatig krijg, en waaraan ik tegemoet kom. Het verwijderen van elementen in een architectuurfoto komt van oudsher enorm veel voor. Dus als je spreekt in termen van manipuleren, ja, dan worden architectuurfoto's gemanipuleerd. Het mag geen misleiding worden. Grotere edits voer ik altijd uit altijd op verzoek van en in overleg met de opdrachtgever.
Het is bij dit onderdeel dat AI revolutionaire vooruitgang heeft gebracht in mijn workflow als architectuurfotograaf. Die verandering kan ik het beste laten zien aan de hand van een paar voorbeelden.
Bij onderstaand beeld zijn twee storende elementen verwijderd. Links is het bewerkte beeld, rechts zoals het uit de camera kwam. De lantaarnpaal die dwars over de voorkant van het gebouw loopt én de gele verkeerszuil hinderen een schoon beeld van het gebouw. Natuurlijk konden dit soort storende elementen vroeger - een jaar geleden of zo (-:) - ook verwijderd worden, maar dat was veel werk. Nu is het in een paar minuten gebeurd! Bij de lantaarnpaal moest ik nog wat extra correcties uitvoeren, het verwijderen van de verkeerszuil ging helemaal vanzelf, ondanks dat hij ook over een auto en een hek heen loopt. Die werden allemaal netjes door AI in Photoshop gerepareerd.
Dan enkele complexere voorbeelden. Hieronder staat een foto van de Markthal in Rotterdam. Rechts het beeld met een behoorlijk storende lantaarnpaal met veel felle lichten. Links zonder die paal. Ook dit ging behoorlijk makkelijk.
Het laatste voorbeeld in de categorie “elementen verwijderen” is nog complexer. Rechts in beeld staat een lantaarnpaal, een bankje en een grijze kast. Ze staan voor een muur waarvan de stenen schuin in perspectief weglopen. Om dat handmatig te verwijderen is een ingewikkelde klus, kan wel maar kost tijd. AI helpt daar enorm bij, het weghalen verliep vrijwel foutloos. Of neem de ingevouwen parasol in het midden van het beeld. Staat voor een deel van het raam, en voor de letters met de naam van het gebouw. Weghalen met AI ging niet helemaal feilloos, maar met enkele correcties kon je niet meer zien dat de parasol er stond. Onderstaand ook enkele detailvergelijkingen om aan te geven hoe gedetailleerd de correcties zijn uitgevoerd.
Elementen toevoegen
Het gebruik van AI bij het verwijderen van onnodige en hinderlijke elementen in een foto ervaar ik als een erg welkome toevoeging aan de gereedschapskist van de architectuurfotograaf. Het inzetten ervan verloopt moeiteloos en gaat vaak helemaal goed. Anders is het bij het toevoegen van elementen. Ik zou er een grote waarde in zien als je al mensen zou kunnen toevoegen aan een beeld. Soms lukt dat redelijk maar veel vaker helemaal niet. Een paar voorbeelden van mislukkingen. In het beeld van de binnenplaats zou het leuk zijn als er iemand een boek zit te lezen op een van de bankjes. Dat lukt me (nog) niet met AI. Het bankje verdwijnt en de mensen zijn nogal goed van echt te onderscheiden (-:).
Een ander voorbeeld komt van een foto van een woonwijk. Liefst hebben opdrachtgevers mensen (onherkenbaar, uiteraard) in beeld om wat leven in de brouwerij te brengen. Dat valt voor een fotograaf niet mee, meestal zijn de straten in woonwijken simpelweg leeg. Dus is het misschien leuk om een man en vrouw met een kinderwagen te laten wandelen? Uit onderstaande beelden blijkt dat het nog niet zover is dat we op Ai kunnen vertrouwen om op realistische wijze mensen toe te voegen aan het beeld. Vooral als je inzoomt, blijkt dat mensen vreemde vormen hebben.
De ‘mislukkingen’ hierboven betekenen niet dat het altijd onmogelijk is om mensen toe te voegen aan een beeld. Hieronder een voorbeeld waar het wél gelukt is: het toevoegen van een man die een boek leest. Het sfeervolle beeld krijgt een extra dimensie door de toevoeging van de man. Mijn ervaring met de experimenten met AI is dat zo’n goed resultaat (nog) slechts sporadisch voorkomt. Voorlopig staat dit dus bij mij niet op de menukaart (-:).
Conclusie
Voor een architectuurfotograaf is AI een zeer welkome toevoeging aan de gereedschapskist, met AI is het verwijderen van storende elementen in een foto heel veel makkelijker geworden. Het toevoegen van elementen, met name mensen, is nog behoorlijk problematisch en niet geschikt voor commercieel gebruik. Daar past natuurlijk de kanttekening bij dat dit geschreven is in augustus 2024 en dat de ontwikkelingen hard gaan. Een jaar geleden had ik waarschijnlijk over zowel het verwijderen als het toevoegen van elementen een negatief oordeel gegeven.